Λογοθεραπεία Ενηλίκων-Παίδων -Εξ. συνεργάτης

Η Λογοθεραπεία είναι κυρίως γνωστή για τα αποτελέσματα της στις διαταραχές που αφορούν  στα παιδιά, παρόλα αυτά συμβάλει σημαντικά στην αντιμετώπιση διαταραχών Λόγου (προφορικού και μη), Ομιλίας, Επικοινωνίας, Φωνής, Σίτισης και κατάποσης τόσο σε παιδιά όσο και σε ενήλικες. Οι ενήλικες που χρειάζονται λογοθεραπεία, είτε αποκτούν μία ή περισσότερες διαταραχές στη διάρκεια της ζωής τους, είτε πρόκειται για παιδιά με χρόνιες διαταραχές που ενηλικιώνονται. Οι πιο συχνές αιτίες για τις οποίες οι ενήλικες απευθύνονται σε λογοθεραπευτή είναι:

• Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια (Ισχαιμικά/ Αιμορραγικά)
• Κρανιοεγκεφαλικές Κακώσεις (τραυματισμοί π.χ. τροχαία)
• Καρκίνος κεφαλής και τραχήλου, καρκίνος λάρυγγα
• Διαταραχές φώνησης (Οζίδια, Πολύποδες φωνητικών χορδών,Οίδημα Reinke,παράλυση των φωνητικών χορδών, ηβηφωνία)
• Εκφυλιστικές νόσοι όπως:
  • Άνοιες (Αλτσχάιμερ κ.α.)
  • Νόσος του Πάρκινσον ή Χάντιγκτον
  • Σκλήρυνση κατά πλάκας ή Αμυοτροφική Πλευρική Σκλήρυνση κ.α.

Οι διαταραχές που εμφανίζονται συχνότερα στους ενήλικες είναι:

 Οι Διαταραχές Λόγου (γραπτού και προφορικού)

Η Αφασία είναι η πιο συχνή επίκτητη διαταραχή του λόγου που οφείλεται σε εγκεφαλικό επεισόδιο ή σε άλλη νευρολογική βλάβη και επηρεάζει την ικανότητα επεξεργασίας και χρήσης του λόγου.
Τι προκαλεί αυτή τη διαταραχή;
Το αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου ελέγχει την ικανότητα παραγωγής και κατανόησης του λόγου. Ένα εγκεφαλικό σε αυτή την περιοχή του εγκεφάλου μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα του ατόμου να κατανοεί και να παράγει λόγο.

Παλιότερα υπήρχε η πεποίθηση πως μετά το πρώτο εξάμηνο από το Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο ο λόγος του ασθενή δεν μπορεί να βελτιωθεί. Σύμφωνα με τα σύγχρονα ερευνητικά δεδομένα η πεποίθηση αυτή αποτελεί πλέον μύθο καθώς έχει αποδειχθεί ότι τα άτομα με αφασία που εντάσσονται σε πρόγραμμα λογοθεραπείας μπορούν να βελτιώσουν την επικοινωνία τους ακόμη και χρόνια μετά το εγκεφαλικό επεισόδιο. Η αποτελεσματικότητα της θεραπείας βασίζεται στη συχνότητα των συνεδριών και όχι στο χρονικό διάστημα που έχει παρέλθει από το εγκεφαλικό επεισόδιο.

Ένας εξειδικευμένος λογοθεραπευτής μπορεί να αξιολογήσει το λόγο και την επικοινωνία και να σχεδιάσει ένα θεραπευτικό πλάνο βασισμένο στις ανάγκες του ασθενή. Επίσης μπορεί να εκπαιδεύσει τους συγγενείς ώστε να διευκολύνει την επικοινωνία του ασθενή με το περιβάλλον του κατά το χρονικό διάστημα της αποκατάστασης.

 Οι Διαταραχές ομιλίας

Δυσαρθρία – Απραξία ή δυσπραξία
Η Δυσαρθρία είναι διαταραχή της ομιλίας που οφείλεται σε νευρολογική πάθηση ή στη  βλάβη των μυών ή των νεύρων που συμμετέχουν στην άρθρωση (χείλη, δόντια, γλώσσα, υπερώα). Η Απραξία ή Δυσπραξία είναι η διαταραχή ομιλίας που επηρεάζει τον προγραμματισμό, τη συντονισμένη και με ακρίβεια εκτέλεση των αρθρωτικών κινήσεων. Η πλήρης απώλεια της ικανότητας προγραμματισμού των κινήσεων για την ομιλία ονομάζεται λεκτική απραξία.  Και στις δύο περιπτώσεις παρατηρείται: Αλλοίωση της άρθρωσης της ομιλίας με αποτέλεσμα ο λόγος να είναι συντακτικά ή γραμματικά σωστός αλλά δυσνόητος.

 Οι Διαταραχές Φώνησης

Πρόκειται για διαταραχές που οφείλονται σε δομική ή λειτουργική παθολογία του λάρυγγα και της φωνητικής οδού και δημιουργούν αλλαγή στα χαρακτηριστικά της φωνής. Ένας εξειδικευμένος λογοθεραπευτής σε θέματα διαταραχών φωνής συνεργάζεται με ειδικούς γιατρούς ΩΡΛ για να αξιολογήσουν το πρόβλημα και δημιουργεί ειδικό πρόγραμμα θεραπείας που μπορεί να περιλαμβάνει:
Τεχνικές αναπνοής, τεχνικές διόρθωσης της έναρξης της φώνησης, τεχνικές ενίσχυσης της αντήχησης της φωνής, τεχνικές ελέγχου του ύψους ή της έντασης της φωνής όπως επίσης και αλλαγές στο περιβάλλον εργασίας και διαβίωσης.

Ο λογοθεραπευτής παρακολουθεί την πορεία της αποκατάστασης και αν χρειαστεί παραπέμπει σε άλλες ειδικότητες όπως ΩΡΛ, Νευρολόγους, ψυχολόγους ή ψυχιάτρους.

  Οι Διαταραχές σίτισης και κατάποσης

Οι διαταραχές σίτισης και κατάποσης (Δυσφαγία) χαρακτηρίζονται από:
Αδυναμία αυτόνομης σίτισης, αδυναμία σε βασικές δομές όπως χείλη, γλώσσα, δόντια ή φάρυγγα ή αδυναμία συγκράτησης φαγητού στο στόμα. Επίσης συχνά χαρακτηρίζονται από αδύναμη ή καθυστερημένη μάσηση, μεγάλη διάρκεια σίτισης και σε κάποιες περιπτώσεις από εκροή υγρών από τη μύτη. Πολύ συχνά συνοδεύονται από βήχα.  Ένα άτομο με διαταραχή στη σίτιση και την κατάποση, κινδυνεύει από υποσιτισμό ή αφυδάτωση, εισρόφηση υγρών ή στερεών στους πνεύμονες, πνευμονία και άλλες λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού.

Ένας εξειδικευμένος λογοθεραπευτής σε θέματα σίτισης και κατάποσης εντοπίζει τις δυσκολίες με ειδικές δοκιμασίες (τεστ) και αξιολογεί τη σοβαρότητα τους. Δημιουργεί ένα θεραπευτικό πλάνο που  περιλαμβάνει: αλλαγές στο είδος, στην υφή της τροφής, αλλαγές στη στάση του σώματος ή χρήση άλλων αντισταθμιστικών τεχνικών κατά τη σίτιση, χρήση ειδικών βοηθημάτων για τη σίτιση. Προτείνει τον καταλληλότερο τρόπο σίτισης και εκπαιδεύει το περιβάλλον του ασθενούς ώστε να εξασφαλιστεί η ασφαλής σίτιση και να αποφευχθούν οι εισροφήσεις. Παρακολουθεί την εξέλιξη της αποκατάστασης και συνεργάζεται στενά με ιατρούς (ΩΡΛ, Νευρολόγους, Γαστραντερολογους κ.α.) και άλλους ειδικούς θεραπευτές.

Αποκατάσταση φωνής μετά από Ολική λαρυγγεκτομή

Ολική Λαρυγγεκτομή είναι η χειρουργική αφαίρεση του λάρυγγα σε περιπτώσεις κακοήθους όγκου του λάρυγγα. Μετά την εγχείριση αυτή, η ανατομία της φωνητικής οδού αλλάζει σημαντικά. Η απώλεια της φωνής αποτελεί τη μεγαλύτερη δυσκολία μετά την επέμβαση αυτή.  Σε αυτήν την περίπτωση ο εξειδικευμένος λογοθεραπευτής προτείνει τον καταλληλότερο τύπο φώνησης (Οισοφαγική ομιλία, Φωνητικές προθέσεις, Λαρυγγόφωνο). Με τη λογοθεραπεία ο ασθενής με ολική λαρυγγεκτομή μπορεί να αναπτύξει τους παρακάτω τύπους φώνησης:

• Οισοφαγική ομιλία:
  Πρόκειται για την πιο γνωστή μέθοδο αποκατάστασης φωνής μετά από ολική λαρυγγεκτομή. Βασίζεται στην εισαγωγή και εξαγωγή του αέρα από το στόμα στον οισοφάγο, η οποία δημιουργεί το νέο ήχο. Με το συγκεκριμένο τύπο φώνησης παράγεται φωνή με χαμηλότερη ένταση και συχνότητα απ’ ότι πριν. Τα αποτελέσματα είναι εξαιρετικά, εφόσον διδαχθεί σωστά από τον κατάλληλο ειδικό και φυσικά με την απόλυτη συνεργασία του ασθενή. Για την κατάκτηση της οισοφαγικής ομιλίας απαιτούνται συνεδρίες λογοθεραπείας που συνήθως διαρκούς 3-9 μήνες.
• Φωνητικές προθέσεις:
  Κατά τη διάρκεια του χειρουργείου, εάν οι συνθήκες το επιτρέπουν, ο χειρούργος  τοποθετεί μεταξύ τραχείας και οισοφάγου μια «βαλβίδα ομιλίας» που ονομάζεται φωνητική πρόθεση. Πιέζοντας τη βαλβίδα με το χέρι ο εκπνεόμενος αέρας μεταφέρεται μέσω της βαλβίδας στον οισοφάγο, παράγεται ήχος. Η ομιλία ονομάζεται τραχειο-οισοφαγική και έχει το σημαντικό πλεονέκτημα ότι ο ασθενής δεν χρειάζεται πολύ χρόνο για να μάθει να μιλά. Λίγες συνεδρίες με εξειδικευμένο λογοθεραπευτή αρκούν για μια άνετη και καλή σε ποιότητα φωνή.